ΔΥΣΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ ΣΤΟ ΣΚΥΛΟ


 Η δυσπλασία του ισχίου στο σκύλο μέσα από συνέντευξη που δημοσιεύθηκε στον «Ελεύθερο Τύπο».

 Η δυσπλασία του ισχίου είναι μία κληρονομική διαταραχή της ανάπτυξης της άρθρωσης του ισχίου για την οποία δυστυχώς οι κυνόφιλοι σήμερα γνωρίζουν ελάχιστα. Αποτέλεσμα, σκύλοι με ισχιακή δυσπλασία που θα είχαν 90% πιθανότητες να ζήσουν χωρίς τα συμπτώματα της νόσου μέχρι τα βαθιά τους γεράματα, να καταλήγουν στον κτηνίατρο για ευθανασία...

Της Βανέσσας Ρωμαίου

 Η μη φυσιολογική ανάπτυξη κάποιων ιστών, στη συγκεκριμένη περίπτωση στο ισχίο του σκύλου, έχει οριστεί ως δυσπλασία του ισχίου. Ο κτηνίατρος του Πρότυπου Ιατρείου Ζώων στην Θεσσαλονίκη Ανδρέας Κυριαζής, εξειδικευμένος στην ορθοπαιδική και νευροχειρουργική των μικρών ζώων συντροφιάς, μας εξηγεί περισσότερα.

Τι είναι η δυσπλασία;

 Δυσπλασία του ισχίου στο σκύλο, ονομάζουμε τη μη φυσιολογική ανάπτυξη της άρθρωσης του ισχίου, που χαρακτηρίζεται από υπεξάρθρημα ή πλήρες εξάρθρημα της κεφαλής του μηριαίου στα νεαρότερα ζώα και διάφορου βαθμού οστεοαρθρίτιδα στα μεγαλύτερα ζώα.

Σε ποια ηλικία εμφανίζεται συνήθως;

 Η πάθηση ξεκινά σε νεαρή ηλικία κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του σκελετού του ζώου, κι ανάλογα με την ένταση των συμπτωμάτων μπορεί να γίνει αντιληπτή αμέσως, ή μετά από πολλούς μήνες ή και χρόνια. Δυστυχώς, κατά την απλή κλινική εξέταση, δεν είναι εύκολο πάντα να διαγνωσθεί η πάθηση και έτσι απαιτούνται ειδικότερες εξετάσεις που θα πρέπει να συστηθούν στον ιδιοκτήτη.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

 Τα συμπτώματα στα νεαρά ζώα περιλαμβάνουν τη δυσκολία έγερσης μετά από ανάπαυση, δυσκολία κατά τη βάδιση και διαλείπουσα ή συνεχή χωλότητα. Καθώς τα ζώα μεγαλώνουν, είναι δυνατόν να εκδηλώσουν και άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με τον πόνο της άρθρωσης του ισχίου. Με την εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας τα συμπτώματα γίνονται εντονότερα, εμφανίζεται ατροφία των μυών της πυέλου, και ασύμμετρος βηματισμός που αποδίδεται στην ανώμαλη μετακίνηση των οπισθίων άκρων (βηματισμός λαγού).

Ποιοι είναι οι παράγοντες εμφάνισης της νόσου; Μιλάμε για μια κληρονομική πάθηση;

 Η δυσπλασία του ισχίου είναι μία πολυπαραγοντική πάθηση. Αυτό σημαίνει πως οι παράγοντες που παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη μη φυσιολογικών οστών και μαλακών μορίων της άρθρωσης του ισχίου είναι όχι μόνο κληρονομικοί αλλά και περιβαλλοντικοί.

Αυτό σημαίνει ότι την πάθηση μπορεί να την «δημιουργήσει» ο ιδιοκτήτης στο σκύλο του;

 Υπό μιαν έννοια, ναι. Οι κληρονομικοί παράγοντες είναι καθοριστικοί ενώ παράλληλα οι περιβαλλοντικοί, όπως η ταχεία ανάπτυξη του μυοσκελετικού συστήματος κατά τη νεαρή ηλικία, σε συνδυασμό με υπερβολική χορήγηση τροφής, πολύ πλούσιας σε θρεπτικές ουσίες από τον ιδιοκτήτη, μπορούν να προκαλέσουν δυσαρμονία στην ανάπτυξη των μαλακών ιστών που περιβάλλουν και στηρίζουν την άρθρωση, συνεισφέροντας με αυτό τον τρόπο στην εμφάνιση της δυσπλασίας του ισχίου.

Η λάθος ή κακή διατροφή είναι υπεύθυνη;

 Όταν λέμε λάθος ή κακή διατροφή σε αυτή τη περίπτωση, εννοούμε την υπερβολική χορήγηση τροφής μεγάλης θρεπτικής αξίας και την συνεπαγόμενη αύξηση του σωματικού βάρους του σκύλου μας. Ένας ιδιοκτήτης που θέλει να κάνει το σκύλο του μεγαλόσωμο χορηγώντας του τροφή με πολλές θρεπτικές ουσίες μπορεί να πυροδοτήσει την πάθηση, ιδιαίτερα μάλιστα όταν ο σκύλος αυτός ανήκει στις φυλές εκείνες που είναι επιρρεπείς στη εμφάνιση δυσπλασίας. Αν στη φάση της ταχείας ανάπτυξης των ιστών (μεταξύ 3ου – 7ου μήνα) προσφέρουμε αυξημένη ποσότητα τροφής τότε θα βοηθήσουμε στην εμφάνισή της, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι θα την προκαλέσουμε.

Υπάρχουν συγκεκριμένες τροφές που θεωρούνται απαγορευτικές ή το αντίθετο, όπως για παράδειγμα το γάλα;

 Όχι. Η χορήγηση γάλατος δεν είναι απαραίτητη από τη στιγμή που ο σκύλος έχει απογαλακτιστεί. Όσο για τις ξηρές τροφές, υπάρχουν καλής ποιότητας στην αγορά, που αν δοθούν στη σωστή αναλογία σε σχέση με το βάρος του ζώου, παρέχουν όλες τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται ο σκύλος μας. Οι κληρονομικοί παράγοντες είναι καθοριστικοί στη πάθηση. Η κακή ή λάθος διατροφή, απλώς συνεισφέρει στην εκδήλωση της νόσου.

Σκυλιά με δυσπλασία θεωρούνται παράλυτα;

 Ουσιαστικά τον όρο παράλυση τον χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε συμπτώματα νευρο-μυικών παθήσεων. Στην παράλυση το ζώο έχει αδυναμία στήριξης στα άκρα του, αδυνατεί δηλαδή να χρησιμοποιήσει τα πόδια του για να κινηθεί. Στην δυσπλασία του ισχίου, λόγω του πόνου της άρθρωσης, οι ασθενείς σκύλοι δείχνουν απροθυμία μετακίνησης, η οποία μπορεί να είναι αρκετά έντονη σε μερικά περιστατικά, με αποτέλεσμα να εκλαμβάνεται από τους ιδιοκτήτες – κακώς - ως παράλυση.

Πως γίνεται η διάγνωση της νόσου;

 Υποψία της πάθησης μπορεί να τεθεί παρατηρώντας τον τρόπο που βαδίζει ο σκύλος. Για να επιβεβαιωθεί όμως η υποψία, είναι απαραίτητη η λεπτομερής κλινική εξέταση του ζώου και λήψη ειδικών ακτινογραφημάτων κάτω από γενική αναισθησία, από τη στιγμή που οι χειρισμοί της εξέτασης προκαλούν πόνο στο ζώο και το καθιστούν μη συνεργάσιμο. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούμε και αρθροσκοπικές μεθόδους, καταγράφοντας σε οθόνη τις αλλοιώσεις που προκαλούνται στην άρθρωση του ισχίου από την πάθηση, πράγμα που απαιτεί ειδικό εξοπλισμό και εξειδίκευση του γιατρού.

Σκυλιά με δυσπλασία πονούν;

 Ναι πονούν, γι' αυτό και κουτσαίνουν. Και μάλιστα είναι διαφορετική η αιτία του πόνου όσο εξελίσσεται η πάθηση. Για παράδειγμα τα νεαρά ζώα πονούν λόγω της χαλαρότητας και υπερέκτασης των συνδέσμων και του θυλάκου που περιβάλλει την άρθρωση, ενώ τα μεγαλύτερα ζώα λόγω του πόνου που προκαλείται από τη δημιουργούμενη οστεοαρθρίτιδα.

Πέρα από τις θεραπευτικές μεθόδους ο ιδιοκτήτης ενός σκύλου με ισχιακή δυσπλασία πως μπορεί να κάνει την καθημερινότητα του ζώου του λιγότερο επίπονη;

 Μόνο με περιορισμό της κινητικότητας του ζώου, μείωση του βάρους του (στο κατώτερο φυσιολογικό για τη φυλή του) και χορήγηση ειδικών τροφών που περιέχουν χονδροπροστατευτικές ουσίες. Παρόλα αυτά τα αποτελέσματα θα είναι πολύ φτωχά χωρίς την εφαρμογή τουλάχιστον συντηρητικής αγωγής με φάρμακα και φυσιοθεραπείες που θα του συστήσει ο γιατρός του.

 Ένας σκύλος με δυσπλασία του ισχίου μπορεί να ασκείται όπως ένας φυσιολογικός σκύλος ή στην περίπτωση των κυνηγόσκυλων να κυνηγά;

 Όχι. Σε καμία περίπτωση, ακόμη και αν ο βαθμός δυσπλασίας είναι μικρός και επιτρέπει ελεγχόμενη κινητικότητα (π.χ. βόλτα με λουρί), η έντονη άσκηση ή το κυνήγι θα αποτελέσουν τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που θα συμβάλλουν στην επιδείνωση της πάθησης.

Υπάρχουν φυλές που είναι πιο επιρρεπείς στη νόσο ;

 Βεβαίως. Πιο επιρρεπείς είναι οι μεγαλόσωμες φυλές σκύλων όπως, οι σκύλοι Αγίου Βερνάρδου, Καυκάσου, Γερμανικοί Ποιμενικοί, Ροτβάιλερ κ.α, οι οποίες έχουν αυξημένο ρυθμό ανάπτυξης σε σχέση με τις μικρόσωμες, από την ηλικία των 3 έως 8 μηνών. Η εμφάνιση της πάθησης είναι σπάνια στις μικρόσωμες φυλές σκύλων και ακόμη σπανιότερη στις γάτες. Από τη στιγμή που κάποιος έχει ένα σκύλο που ανήκει στις παραπάνω φυλές, θα πρέπει να έχει υπόψη του την πιθανότητα εμφάνισης της πάθησης και να ελέγχει το κατοικίδιό του προληπτικά ακόμα κι αν δεν εκδηλώνει κανένα εμφανές σύμπτωμα.

Θεραπεύεται η δυσπλασία; Κι αν ναι με ποιους τρόπους;

 Η δυσπλασία του ισχίου αντιμετωπίζεται με διάφορους τρόπους που σχετίζονται με το στάδιο εξέλιξής της και την ηλικία του ζώου, είτε χειρουργικά είτε συντηρητικά ή και τα δύο. Έτσι, όταν η διάγνωση γίνεται σε ένα νεαρό ζώο, ηλικίας 3,5 έως 4 μηνών, επιτυγχάνουμε την καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση. Σε αυτή την ηλικία αυστηρά (κι όχι πάνω από 4,5 μηνών) θεραπεία επιλογής αποτελεί μια καινούργια σχετικά τεχνική και όχι ιδιαίτερα δαπανηρή, η "ηβική συμφυσιόδεση των κυναρίων" (juvenile pubic symphysiodesis). Πρόκειται για μια χειρουργική μέθοδο με την οποία αλλάζουμε τον τρόπο που αναπτύσσονται τα οστά της πυέλου, έτσι ώστε να αποφευχθεί η εκδήλωση των κλινικών συμπτωμάτων της πάθησης, ενώ δεν παρεμβαίνουμε στον γενετικό κώδικα (DNA) του ζώου αλλά στον τρόπο που αυτός εκφράζεται. Τα ποσοστά επιτυχίας της μεθόδου αυτής αγγίζουν το 90%. Επιπλέον, επιβάλλεται τα ζώα αυτά να στειρώνονται γιατί ενώ δεν πάσχουν πλέον τα ίδια, οι απόγονοι τους είναι δυνατό να κληρονομήσουν την πάθηση.

 Αν η διάγνωση γίνει σε ηλικία μεγαλύτερη των 4,5 μηνών, τότε η θεραπευτική αντιμετώπιση μεταφέρεται στην ηλικία των 7-12 μηνών, στην οποία διενεργούμε μια ιδιαίτερα παρεμβατική χειρουργική επέμβαση την «Τριπλή Πυελική Οστεοτομή» με την οποία αλλάζουμε την γεωμετρία της πυέλου, πράγμα το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα την κατά το δυνατόν αποτροπή ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας στην άρθρωση του ισχίου και τον έλεγχο του πόνου που αυτή προκαλεί. Σε περιπτώσεις όμως που η δυσπλασία έχει οδηγήσει ήδη σε οστεοαρθρίτιδα, δηλαδή σε ενήλικους και υπερήλικους σκύλους, τότε μπορούμε να επέμβουμε χειρουργικά με διάφορες μεθόδους όπως αποκοπή της κεφαλής του μηριαίου σε μικρού βάρους σκύλους ή στην ολική αντικατάσταση ισχίου σε κάθε περίπτωση.

 Σε ήπιες μορφές δυσπλασίας είναι δυνατόν να συστήσουμε συντηρητική αγωγή, που συνίσταται στην χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και χονδροπροστατευτικών ουσιών σε συνδυασμό με την εφαρμογή θερμών επιθεμάτων και κινησιοθεραπείας.

Μπορεί ένα κουτάβι να εμφανίσει δυσπλασία σε προχωρημένο στάδιο;

 Εάν αναφέρεστε στην εκδήλωση οστεοαρθρίτιδας, δεν νομίζω ότι προλαβαίνει, όσο είναι κουτάβι, γιατί μια αντίδραση των ιστών τέτοιου τύπου απαιτεί περισσότερο χρόνο. Παρόλα αυτά ένα πλήρες εξάρθρημα του ισχίου που μπορεί να εμφανιστεί σε ένα κουτάβι αποτελεί ένα προχωρημένο στάδιο της πάθησης.

Σε προχωρημένα στάδια η θεραπεία είναι εφικτή;

 Ναι με την ολική αρθροπλαστική του ισχίου και εφόσον η γενική κατάσταση της υγείας του ζώου το επιτρέπει. Τα ποσοστά επιτυχίας αυτής της επέμβασης αγγίζουν το 80% παγκοσμίως.

Αληθεύει ότι αυτή η ολική αρθροπλαστική είναι πανάκριβη επέμβαση;

 Ναι. Πρόκειται για μια επέμβαση υψηλής τεχνικής που απαιτεί απόλυτη εξειδίκευση. Γίνεται συνήθως από ομάδα χειρουργών κτηνιάτρων, σε εξειδικευμένο χειρουργικό κέντρο, του οποίου οι συνθήκες είναι ιδανικά άσηπτες και όχι σε ένα χώρο όπου γίνεται ένα χειρουργείο ρουτίνας. Δυστυχώς στην Ελλάδα τόσο οι ειδικοί αυτοί χώροι όσο και οι εξειδικευμένοι κτηνίατροι είναι πολύ λίγοι. Για όλους τους παραπάνω λόγους και σε συνάρτηση πάντα με το υψηλό κόστος των υλικών, επιβαρύνεται και το κόστος της επέμβασης. Ένα κόστος της τάξεως των 3500€ για κάθε ισχίο, αποτελεί το μέσο κόστος όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως. Στην Αμερική για παράδειγμα, πριν κάποια χρόνια, που εκπαιδεύτηκα σε ειδικό κέντρο για τέτοιες επεμβάσεις, μια τέτοια επέμβαση κόστιζε 4500 με 5000 δολάρια, παρόλο που η προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού και των εμφυτευμάτων ήταν πιο εύκολη. Επίσης το κόστος επιβαρύνεται επιπλέον από την προεγχειρητική, αλλά και την μετεγχειρητική αγωγή καθώς επίσης και τις φυσιοθεραπείες που είναι απαραίτητες.

Ευθανασία στη δυσπλασία. Ποια είναι η γνώμη σας;

 Σαφέστατα όχι. Σε καμία περίπτωση δεν θα την πρότεινα από τη στιγμή που υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης. Θα πρέπει κάθε ιδιοκτήτης μεγαλόσωμης φυλής σκύλου να είναι ενημερωμένος για την πάθηση. Αυτό σημαίνει πως η επιλογή της φυλής πρέπει να γίνεται με μεγάλη υπευθυνότητα. Δεν υιοθετούμε έναν μεγαλόσωμο σκύλο απλά επειδή μας ενθουσιάζει το μεγάλο του μέγεθος. Θα πρέπει να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε το ενδεχόμενο πρόβλημα όταν κι αν εμφανιστεί. Η σωστή ενημέρωση είναι καθοριστική. Για παράδειγμα, με μια επέμβαση το μέσο κόστος της οποίας φτάνει τα 500€ αν γίνει νωρίς και το ποσοστό επιτυχίας της φτάνει το 90%, μπορεί να αποφευχθεί μια πανάκριβη επέμβαση μέσου κόστους 6000€. Επικεντρώνοντας, όπως είναι και ο ρόλος μας άλλωστε, στην πρόληψη, θα έλεγα ότι η έγκαιρη διάγνωση και επέμβαση μπορεί να προλάβει την πάθηση.